Środa Popielcowa to początek okresu Wielkiego Postu. Jest to czas pokuty, refleksji i postu, który przygotowuje nas do Zmartwychwstania Chrystusa w Niedzielę Wielkanocną.
Ma miejsce 46 dni przed Niedzielą Wielkanocną, i wywodzi się ze starożytnej żydowskiej tradycji pokuty i postu. Praktyka obejmuje noszenie popiołu na głowie. Popiół symbolizuje proch, z którego stworzył nas Bóg, ale również smutek, w tym przypadku żal, że zgrzeszyliśmy i spowodowaliśmy oddzielenie od Boga.
Kapłan posypując popiołem czoło człowieka, wypowiada słowa: „Pamiętaj, że prochem jesteś, i w proch się obrócisz”. Alternatywnie kapłan może wypowiedzieć słowa: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”.
Sam zaś popiół powstaje ze spalenia palm z ubiegłorocznej Niedzieli Palmowej. Popioły są ochrzczone wodą święconą i pachną przez wystawienie na działanie kadzidła.
Wszyscy są zaproszeni do przyjęcia popiołu jako widzialnego symbolu pokuty. Również niechrześcijanie i ekskomunikowani mogą go przyjąć.
Z racji tego że Środa Popielcowa jest dniem modlitwy pokutnej i postu, niewłaściwe jest spożywanie posiłków poza domem, robienie zakupów lub przebywanie w miejscach publicznych po otrzymaniu prochów. Ucztowanie jest wysoce nieodpowiednie. Małe dzieci, osoby starsze i chore są zwolnione z tego obowiązku.
Nie jest wymagane, aby osoba nosiła popiół przez resztę dnia i można go zmyć po Mszy św. Jednak wiele osób przechowuje popiół jako pamiątkę do wieczora. Podczas gdy popiół symbolizuje pokutę i skruchę, jest także przypomnieniem, że Bóg jest łaskawy i miłosierny dla tych, którzy wzywają Go skruszonym sercem. Jego
Boskie miłosierdzie ma ogromne znaczenie w okresie Wielkiego Postu, a Kościół wzywa nas do szukania tego miłosierdzia przez cały okres Wielkiego Postu poprzez refleksję, modlitwę i pokutę.
Poprzez nabożeństwo popiołem w pierwszy dzień Wielkiego Postu stajemy przed Bogiem, uznając nasze człowieczeństwo, żałując za grzechy i pamiętając, kim jesteśmy, i kim możemy być.