Imię Jacek wywodzi się od łacińskiego imienia Hyacinthus (Hiacynt). W łacińskich dokumentach z 1236 i 1238 roku polski święty występuje m.in. jako Jacko i Jacchonis. Jacek pochodził z możnego rodu Odrowążów. Gdy ukończył studia w Paryżu i Bolonii, został kanonikiem krakowskim. Ze swoim krewnym, biskupem Iwo, pojechał do Rzymu, gdzie poznał św. Dominika.
Od niego św. Jacek i błogosławiony Czesław przyjęli habity zakonne (1220 roku). W Krakowie, przy kościele Świętej Trójcy, Jacek założył pierwszy klasztor dominikański. Z Krakowa wyruszał, na kolejne misje m.in. do Prus, Smoleńska, Kijowa i Gdańska, gdzie dominikanie wkrótce założyli klasztor. Legenda mówi, że gdy uciekał z Kijowa przed Tatarami, zabrał z kościoła Najświętszy Sakrament.
Zostawił natomiast kamienną figurę Matki Boskiej. Dobiegł go wówczas głos: „Jacku, zabierasz Syna, a zostawiasz Matkę?”. Figura okazała się nadzwyczaj lekka i Jacek zabrał ją do kościoła dominikanów w Krakowie. Jacek zmarł w Krakowie, wyczerpany wieloma misjami. Czczono go już od chwili śmierci. Jego relikwiom, znajdującym się w specjalnym mauzoleum w kościele Świętej Trójcy w Krakowie, przypisuje się moc uzdrawiania. Zakonnicy przechowują tekst z 1227 roku: „W klasztorze krakowskim leży brat Jacek, mocen wskrzeszać umarłych”. Zgodę na obchodzenie jego święta w Polsce wydał w 1427 roku papież Marcin V. W 1594 roku papież Klemens VIII zaliczył Jacka do grona świętych. W Polsce istnieje prawie 40 miejscowości, które wzięły nazwę od imienia świętego Jacka.
